(مجموعه چیستاتهای فولکلور قشقایی)
توپلایان: ارسلان میرزایی
باش سؤز
گونلر گلیر گچیر و آیلار و ایللرده دالی سوره، دووره ده‌یشیلیر بیر یاندان بیلن قوجالار و قاری‌لار آرادان گئدیرلر و بیر یاندان بیلمه‌ین سود اوشاقلاری دونیایا گؤز آچیرلار. آتالاردان و آنالاردان سوروشماساق متللریمیز، تاپماجالاریمیز، مهنی لریمیز و ... هامی‌سی تورپاق آلتیندا چورویارلار.
سوروش اوغلان تا اؤلمه‌میش قوجالار بیلمه‌نگ هاردا ائدنگ سوراق یوردوموز
(داوود حسن آقایی)
بوگون داها کامپیوتر، تلویزیون، موبایل و آتاری‌لار بو میجالی بیزدن آلمیشلار کی ایسته‌یه‌ک او قدیم کی ده‌یرلره چوخ قاناگ. آما اگر بیر آز دیقتیمز اولماسا و بو ایلگیلر کسیلسه چوخ، چوخ اؤنوملی زادلاریمیز آرادان گئدر. منده ائله بو دویغویونان آیاق بو مئیدانا قویدوم و دئدیم گرک کی تا چوخ گئج اولمامیش، قاشقایی تاپماجالارینی اوره‌گ گنجینه سیندن چاخاردام و کیتابلار یارپاغینا یاپدیرام. 1375 ایلیندن سورا بو ایشه باش قوشدوم، بؤیوکلردن، کیچیکلردن، آتالاردان، آنالاردان، هونرمندلردن، چوباندان، چولوقدان، دارغادان، بیلن و بیلمه‌ین کیمسه‌دن، طایفادان_ طایفایا ائلدن_ ائله سوروشدوم و یازدیم. ییغیشدیرمگی چوخ چتین ایدی، چون کی هر آدامدان اللی_ آلتمیش تاپماجا سوروشاسیدیم، تا بیر تازا تاپماجایا اوغرایام و ایلرتر یازمامیش اولام. خلاصه ائله بو آراشــدیرمــالارینــان، بـوگون اوچ یوزدن آرتیق تاپماجا تاپیب و بو کیتاب ایچینده گتیرمیشم. بو آرادا چوخ تاپماجالار وار ایدی کی هر ائل و طایفا بیر شیکله دئیرلردی. اونلاردی‌دا آیری_ آیری آرایا گتیرمیشم. بیر پارا تاپماجالار ذئهنلری آیری یولا سالماق ایچین ظاهیرلاری چوخ زشت و رکیک دیرلر. آما جاوابلاری و آنگلاملاری چوخ گؤزل و گؤنگول سئون دیر. و من ائله بو خاطیره لازیم دیر کی بوردا عزیز اوخویانلاریمیزدان معذرت ایسته‌یه‌م چون کی فولکلور مسئله سینده بیر یازار و محقیق گرک کی خلق امانتینی چوخ دیقتینن رعایت ائیله‌یه.
بو تاپماجالار قدیم زامانلاری گئجه‌لرائلیمیز اوجاغینینگ ایشیغی‌ای‌میش. او زامان بو ایصطیلاح یاغیش یاغماز کرزلر و قره ایللرده ائل ایچینده چوخ راواج ایمیش کی گلینگ متل (تاپماجا یا بولما‌جا) دئیه‌ک تا یاغیش یاغا. بئش، اون آدام کی بیر اه‌وه اوتورورلارمیش، بؤیوکلر تاپماجا دئییرلرمیش و کوچوکلردن جاواب ایستیرمیشلر. هرکیم تاپماجا جاوابینی بیلمیرمیش گرک کی کند وئره‌سی‌ایمیش تا جاواب آلا. هر نه تاپماجا چتین تر و اؤنوملی تر اولایمیش بؤیوک تر کند و شهر ایستیرمیش.
حتا تاپماجالار ایچینده ده بو مسئله یی مطرح ائدیرلرمیش:
بند بند هیزار بند، بونو بیلنه قیرخ ایکّی کند.
بند دیر بند اوستونده، اوچ یوز آلتمیش کند اوستونده.
بوندان کی گچگ، بو آردا چوخ گؤزل تاپماجالار تاپیدیم، کی هر بیری بیر گؤزل شعرایدی و بیر پاراسی ایچینده هامی ادبی صنعتلر رعایت اولموشدو:
میثال:
دوم دومولار، هئیوا چالار، نار اوینار.
دوم دوملار: یاییق دیر
هئیوا: یاییق یایان آرواد دیر
و اوینایان نار: یاییق ایچینده کی کره دیر
و یا:
آلتی گولاب ایچمه‌لی، اوستو چیمن بیچمه‌لی.
بو قویون دور:
آلتیندا کی گولاب: سودو دور
و اوستونده کی چیمن: یونگو دور
و یا بو آساناکا ( بایاتی) توجه ائیلهیینگ:
داغدان گلر داغ کیمین
قوللاری بایداق کیمین
اه‌ییلر کی سو ایچه
چیغیرر اوغلاق کیمین
بو تاپماجانینگ جاوابی قیزیل آری دیر و ناغاد گوزل بنگزدیرمیشلر.
قاشقایی شاعیرلری ده بو مسئله یه چوخ درین قانمیشلار:
سورو مأذوندان و جواب عیساخان کیخا ایگدیردن:
س_ بیر اوّل_ آخیری یوخ هامی یئرده
حاضیر و بی نیشان هاردا گؤروبسنگ ؟
بیر فینجان ایچنده عمّان دریاهی
گؤرمگ اولماز اونو هاردا گؤروبسنگ؟
ج_ او اوّل آخیری یوخ هامی یئرده
حق دیر هامی یئرده او بی نیشان دیر
او فینجان کی دئدینگ گؤنگول‌دور عاشیق
عیلم اونونگ ایچینده بحر_ ی عمّان دیر
س_ مجلیس گؤردوم عالم اولور باده نوش
شهریستان گؤرموشم تمامی خاموش
گاه ساری، گاه یاشیل، گاهی سیه‌پوش
یئریمز صنعتی هاردا گؤروبسنگ ؟
ج_ اجل مئی‌دیر عالم اولور باده نوش
او شهر قبریستان‌دیر تمامی خاموش
او داغ دیر، یاز یاشیل، قیشی سیه‌پوش
فاییز گونو سارالیبان خزاندیر
س_ بیر خئیمه بئش ستون اون یتدی مقام
اونو قیلمه‌یه‌‌نه عقد اولور حرام
او چوخ کیمسه‌لردن کم اولماز طعام
هاردا شکر زهرماردا گؤروبسنگ؟
ج_ او خیمه ناماز دیر، اون یئدی رکعت
اونو قیلنلره حق قیلر رحمت
او چوخ کیمسه‌لردن کم اولماز نعمت
اوّل آچی آخیر راحت_ی جان دیر
س_ اگر عاریفیسنگ گل آچ دفترین
بئش چیشمه گؤرموشم بیر_ بیره قرین
ایکّی آچی، ایکّی شوردور ، بیر شیرین
جوشوب بیرکاسادان هاردا گؤروبسنگ ؟
ج_ گل جوابینگ وئرم یاخشی دفتردیر
او بئش چیشمه بیر_بیرینه قطر دیر
قولاق آچّی، گؤز شور، آغزینگ شکردیر
کاسا باش دیر او بئش چیشمه جوشان دیر
س_ «مأذون» دئر: حئیرانام بئله اوستادا
منه سؤیله گینن گؤرم هارادا؟
ایکّی تن دیر یئمز، ایچمز دونیادا
اونلاری آسیلی هاردا گؤروبسنگ ؟
ج_ هاروت و ماروت دور بابیل چاهیندا
آسیلی روسیاه حق درگاهیندا
«عیسا»نینگ اومودو شاهلار شاهیندا
«مأذون» جاوابیندا گووهر فیشان دیر
پس عزیز و حورمتلی میللتیمیز و اوخویانلاریمیز چوخ حئیف دیر کی بو گؤزل و ده‌یه‌رلی فرهنگیمز آرادان گئده. گزینگ، تاپینگ و یازینگ. من بونا اینانیرام کی چوخ تاپماجالاری تاپمامیشام و بونلار کی یازیلمیش یاری‌سینینگ یاری‌سی‌دا ده‌ییل پس واری زامان بیز سیزینگ یارلیغینگیزه نیاز واریمیز. سوروشونگ، یازینگ و بیزه گؤنده‌رینگ تا آیری چاپلاردا بو کتیابی بوتون‌تر ائیله‌یک.
بوردا یئر واری دیر کی:
اوّل تاپماجلار گنجینه‌سی عزیز آنامدان، سورا اوستاد اسداله مردانی، داریوش نره‌ای ومسلم‌رضایی‌دان کی تاپماجالارینگ یازماگیندا منه یارلیق ائیله‌دیلر و ائله بئله انجمن فرهنگی ادبی قشقایی ( آفاق توپلانتی‌سی) اوشاقلاریندان علی الخصوص:
مهندس کیانوش بوربوری
حاج امین قهرمانی
شهباز و علی فریدونی‌دان چوخ چوخ تشکور ائدم.
ارسلان میرزایی 22/3/88 شیراز
این کتاب در دست انتشار است
http://www.shiraznashr.blogfa.com/post-70.aspx
قاشقای فولکور ایله بیر داها تانیش اولماق منی دوغرودان سئوسندیردی