تیلکی‌اینن قارغا متللری(کتاب)

تیلکی‌اینن قارغا متللری (داستان‌های فولکلوریک قشقایی)

 بؤیوٌک تاریٌ آدیٌ‌ایٌنان

تیلکی‌اینن قارغا متللری

 (داستان‌های فولکلوریک قشقایی)

 ترجمه و نگارش:  ناهید (اولدوز) نوروزی چگینی

ویراستار:  اسداله مردانی رحیمی/ حروفچین و صفحه­آرا: اسداله رحیمی مردانی /

ناشر:  انتشارات قشقایی/ نوبت چاپ: اول، 1389/ شمارگان: 2000 جلد /قیمت: 1000 تومان

 فهرست: پیشگفتارمقدمه/ قارقاینان تیلکی /قارغا قوْناقلیٌغی / اوچر، قچر / یا گؤله یا خرمنه / گل آردیٌما / تیلکی‌نینگ آبا حؤرمگی / تیلکی و ده‌وه / قورد باشیٌ / کاکا قورد عئیدینگ موبارک آرزیٌ-وایا / تیلکی‌یینن و تازیٌ...چیلمه‌میش گدیک

  هر گئجه‌لر آسمانا اولدوز گلَر                   

                                سحر چاغیٌ آسماندا گولدوز اوْلار

                                             بیری منیم؛ اوْنو سنینگ، اوشاقلاریٌنگ؛    

                         یئره دوٌشن، سویا دوٌشن دوٌشمنلرینگ.

                         آی اوشاقلار! قره‌نگینگیز ایشیق اوْلسون      

                               اولدوز گله هر گئجه‌میز ایشیقلاشا             

                                          اولدوز تکین ایشیقلاشام.

                                            اوشاقلارا اتَل دئیه‌م،

                                                       متَل دئیه‌م.

                                                        «اولدوز (ناهید)»

 پیشگفتار

هنوز خوب به خاطر دارم ... شب بود، همه جا تاریک، همه جا ساکت، آسمان چشم غره می‌رفت، ابرها می‌گریستند و زمین می‌لرزید؛ شاید زمین هم مثل ما چیزی برای پوشیدن نداشت و شاید...

هنوز خوب به خاطر دارم خانه‌‌ی کاهگلی‌مان و چادری را که در حیاط برپا کرده بودیم تا زیر آوار نمانیم؛ شبهایی که «آنام» شهرزاد قصّه گوی «قره‌نگی گئجه‌لر» می‌شد؛ «آنام» از متلهای فولکلوریک ایل برایمان می‌گفت؛ از «تیلکی و قارغا»، «آغساق جئیران»، موللا متلی، «جنّ و آل» و ...

آری آل؛ آلی که چاره‌اش فقط در دعا و ثنا و «قچ قره قچ» ملّاها بود ... متلهای «اصلی و کرم»، «غریب و صنم»، از تفنگداران ایل، مردان کوه و کمر؛ «آنام» می‌گفت و ما هم در ذهن کوچکمان نقّاشی می‌کردیم؛ شاید برای لالایی کودکان فردایمان؟!

ما «ائل اوشاقی»ها بزرگ و بزرگتر شدیم و از بزرگمرد ایل آموختیم که چگونه متلهای ایل را برای کودکانمان به ارث بگذاریم؛ مگر نه اینکه ما هم دارای پیشینه‌ی فرهنگی بسیار غنی هستیم و احوال خاصّ زندگی خود را داریم؟ آری مردی برخاسته از پهنای دشت ایل پر افتخارمان، مردی از سیه چادرهای ایل در چادرهای سفید ایل؛ قلم به دستمان داد تا متلهای ایل را بر کاغذ دیکته کنیم؛ مردی که بر ما ایلیاتیها می‌بالید؛ او کسی نبود جز «استاد محمد بهمن‌بیگی»

محمد بهمن بیگی نه در کلاسهای مزیّن شهری بلکه در ایل، در دشت، در کوه و در زیر چادر سفید به ما یاد داد تا نبرد سرداران بزرگ ایل را بدون هیچ ترس و واهمه‌ای در گوش تاریخ هجّی کنیم؛ مگرنه سردارانی همچون «صولت الدّوله قشقایی» و همراهانش در نهضت مشروطه از خاک همین ایل پر شوکت ما پا گرفته‌اند؟ همان طور که در نظام مقدّس جمهوری اسلامی هم سرداران شهیدی چون تمراس و الیاس چگینی و هزاران شهید دیگر برای دین و وطن اسلامیمان خون خود را فدا کردند.

آری بهمن بیگی با بیان و قلم، مادران ایل با متلها و سرداران ایل با تفنگها و رشادتهای خود «قره‌نگی»های ایل را «ایشیق» ‌کردند؛ آنان به ما آموختند که ما همانند «بَن»ها و «ارجن»هایمان از ریشه‌داران این خاکیم و باید که مانند آنها ریشه‌دار و سر بلند بمانیم و مانند «قره‌آغاج» برای همیشه جاری و خروشان باشیم.

ن والقلم و ما یسطرون و من امروز قلمی را که استاد محمد بهمن بیگی به دستم داد، متلهای فولکلوریک ایل را برای کودکانی می‌نگارم که شاید ندانند در گذشته چه فرهنگ غنی و اصیلی داشته‌اند، و علی‌رغم اینکه در رشته‌ی فیلم‌سازی و کارگردانی فارغ‌التحصیل شده‌ام مفتخرم که با نگارش داستان‌های فولکلوریک ترکی قشقایی که تا این زمان رونقی نداشته است در جهت پیشبرد و رونق نثرنویسی زبان ترکی  قدمی بردارم، به این امید که شاهد شکوفایی هرچه بیشتر این زبان و قلم همانند  شعر قشقایی باشیم. پس بیایید همانگونه که به این زبان سخن می‌‌گوییم بی‌هیچ اغراقی آن را ساده و سلیس هم بنویسیم تا از گزند دیگر زبان‌ و فرهنگ‌ها در امان بماند.

این راه را که با تحسین و تشویق روان‌شاد بهمن بیگی و همسر مهربانشان خانم سکینه کیانی شروع کردم، با تشکر و قدردانی از این بزرگواران، تقدیم فرهنگ دوستان ایران عزیزم می‌نمایم.

همچنین از اساتید عزیزی که یاور و پشتیبانم بودند؛ آقایان: علی قشقایی فرد که از کتاب «قارقا قوناق‌لوگو» ایشان استفاده‌ی فراوان بردم؛ استاد اسدالله مردانی رحیمی پژوهشگر زبانهای ترکی-فارسی که با راهنمایی و تصحیح متن کتاب و نوشتن مقدمه‌ای به زبان ترکی دستم را گرفتند؛ استاد محمد نادری دره‌شوری که بنده را تشویق به خلق این اثر نمودند؛ خواهر محقق و بزرگوارم سرکار خانم فتانه مرادی که با کتاب «آلّینجاق اولدوزو»ی خود راهنمایم بودند؛ تشکر می‌کنم و مدیون محبّتهای آنان هستم.

                                                                ناهید (اولدوز) نوروزی چگینی                                                                       شیزاز  اردیبهشت 1389.

مقدمه                    

قاشقایی میلّتی مینگلر ایل دیر کی ایرانیٌنگ گونئیینده بؤیوک تمدّن و شهرلر یاراتمیٌشلار و بو اؤلکه‌ده یاشامیٌش و یاشاماقدا دیٌرلار؛ هرنه‌ده کی مختلف زامانلاردا بیر نئچه توٌرک قبیله‌لریندن ایرانیٌنگ گوٌنئیینه کؤچوب و گلمیشلر و قاشقاییٌلارینان بیرلشمیشلر؛ آما انگ قدیم زاماندان قالاریٌ قاشقاییٌلار کرماندان تا خوزستانا و اصفهاندان تا بوٌشور(بوشهر)ه قالمیٌشلار و بو یئرلرده یاشامیٌشلار و یاشاییٌرلار.

متأسفانه شاه عابّاس زامانیٌندان بری کی اصفهان شهری تبریز یئرینه باشکند (پایتخت) اوْلدو، بو میلّتینگ آدی-سانی، فرهنگی، دیلی، گوٌجو و یارادیٌقلاری ظاهراً آزالدیٌ؛ چونکی شاه عابّاسینگ اؤزو توٌرک ایدی؛ آما اؤز خلقی‌اینن تاجیکی دانیٌشاردیٌ؛ اوْ زاماندان بری ایران گوٌنئیینده‌کی توٌرکلرده آزتر اؤز دیللری‌اینن دانیٌشدیلار؛ فقط کؤچری ائللر، کندلر و بیر آزدا شهر ایچینده‌کیلر اؤز دیللرینی و فرهنگلرینی ساخلاتدیٌلار و هامیٌ زاماندا توٌرک قالدیٌلار.

رضا شاه زامانیٌندان سوْنگدا خفقان و بوْغونتو توٌرک دیللی خلقیمیزی آرتیٌق آرادان آپاردیٌ تا کی ایسلام جومهوروسوندان سوْرا آنا یاسا (قانون اساسی)نینگ 15 یمکی اصلینده توٌرک دیلینه درس وئرمک، اوْخوماق و یازماق آزاد اوْلدو و اوْندان سوْرا بیز اؤز دیلیمیزه یازیٌراک و اوْخویوراک. 

من چوْخ زاماندان بری گؤینوم ایستیردی کی بیر کیمسه بیزیم فولکلور حیکایتلریمیزی قلمه چکه و هامیٌسینی توْپلایا تا بو اؤگودلو و اؤنملی (مهم) سؤزلر کی متللریمیز ایچینده گؤرونور، یاددان چیٌخمایا و بو بؤیوک معنوی ثروتیمیز کی مینگلر ایل بوندان قاباق آتالاریٌمیز و آنالاریٌمیزدان قالمیٌش، آرادان گئدمه‌یه.

بو گوٌن کی عزیز باجیٌمیز خانیٌم ناهید (اولدوز) نوروزی چیگینی بیر بؤیوک ایشی باشلامیٌش و قارغا و تیلکی کیتابیٌنی توٌرک دیلینه چئویرمیش و یازمیٌش دیٌر، خوشحالام؛ مخصوصاً کی چوْخ آتا سؤزلری و دئییم (اصطلاح)لردن ایشه آپارمیش و آخساق جئیران متلینیده توٌرکویه چئویریر و یازیٌر کی آللاه اوٌمودونه تئزلیگه چاپا یئتیشه‌ر؛ ایندی من بو آراشدیٌریجی (محقّق) باجیٌمیزا و قاشقاییٌ میلّتینه تبریک دئمه‌لی‌یه‌م کی بیزیم بئله ائل سئوه‌ر و دیل سئوه‌ر قیٌزلار و اوْغوللاریٌمیز قوْوًزانمیٌشلار و اؤز دیللرینی یازیٌرلار؛ من بو عزیز و آنالاریٌمیز و آتالاریٌمیز یوْللاریٌنی گئدن باجیٌمیز اوچون بؤیوک تاریٌدان ساغلیٌق و ترقّی اومورام و اوٌمود واریٌم کی بو باجیٌمیز کی نثر یوْلوندا ایکیمکی یازیچی دیر کی خانیٌم فتانه مُرادی‌دان سوْرا قاشقایی دیلینه حیکایت و متل یازیٌر، هرنه‌ده کی ایشی و تحصیلاتی فیلم و رژیسورلوق (کارگردانی) دیر؛ آما بو جوان و یئنگی یئتمه باجیٌمیز علاقه‌سی توٌرکونگ دیلینه و فرهنگینه کی چوخ دور انشاءالله گله‌جکده بیر بؤیوک هوٌنرمند و یازیچی بانولاردان اولار کی توٌرک دوٌنیاسینا علمی-ادبی و هوٌنری قوللوقلار ائده‌بیلر.

آرزوم بو دور کی میلّتیمیزینگ غیرتلی اوْغوللاریٌ و عفّتلی قیٌزلاری اولدوز ـناهیدـ خانیٌم تکین اؤز آنا دیللرینه ده‌یه‌رلی باخالار و بو دیلی و فرهنگی اؤزلری اوچون بیر افتخار بیله‌لر و بیله‌لرکی :

هرکیم اؤز دیلینه دانیٌشمایا و یازمایا، اؤز-اؤزونه آرادان گئدمیش؛ آما اؤزو بیلمیر؛ اوْ بیلمیر کی اؤز میلّتی و آیریٌ میلّتلر ایچینده گوٌلونجو اوْلموش.

                                                                      اسدالله مردانی رحیمی

                                                                              شیراز : 22/2/1389

http://www.shiraznashr.blogfa.com/post-69.aspx

اپرای پست مدرن "غریب و صنم" ساخته می شود

منظومه"غریب و صنم" که از جمله منظومه های مورد علاقه ترک زبانان محسوب می شود به وسیله حیدر ساجدی در قالب یک اپرای پست مدرن اجرا خواهد شد.

حیدر ساجدی در گفتگو با خبرنگار خبرگزار سینمای ایران گفت: "غریب و صنم" از منظومه هایی است که به وسیله عاشیق ها اجرا می شود و من با توجه به روایتی که در ایل قشقایی از این منظومه شنیده ام در حال ساختن اپرایی از این روایت موسیقایی کشورمان هستم.

این آهنگساز ادامه داد: برای این کار پروین بهمنی که از کارشناسان و خوانندگان موسیقی قشقایی محسوب می شود به من یار خواهد داد و همچنین از راهنمایی های فرهاد فخرالدینی و علی اکبر شکارچی نیز بهره گرفته و می گیرم.

وی همچنین در مورد ویژگی های فنی این اثر اذعان داشت: قرار است این کار یک راوی داشته باشد که در طول اجرا به زبان فارسی روایت داستان "غریب و صنم" را بر عهده خواهد داشت. البته زبان این راوی برای اجرای این اپرا در کشورهای دیگر تغییر خواهد کرد تا مخاطبان به شکل کلامی نیز با مفاهیم اثر ارتباط بگیرند.

ساجدی درباره موسیقی اپرای پست مدرن"غریب و صنم" افزود: در ساخت موسیقی این کار از ملودی ها و تم های موسیقی قشقایی استفاده شده است و بخش آوازی اثر نیز به وسیله خوانندگان قشقایی از جمله پروین بهمنی اجرا خواهد شد. البته هنوز در مورد خوانندگان مرد این اپرا به نتیجه نهایی نرسیده ایم.

این آهنگساز در ادامه گفت: در سازبندی کار نیز علاوه بر سازهای قشقایی که در رنگ آمیزی اثر نقش دارند از گروه های مختلف سازهای موسیقی کلاسیک مانند سازهای زهی ، سازهای کوبه ای و سازهای بادی برنجی استفاده خواهم کرد.

وی در مورد حامیان مالی این اثر اضافه کرد: من در دو سال گذشته در آلمان آثاری را در مورد فرهنگ شفاهی موسیقی مناطق مختلف ایران اجرا کرده ام که در این اثر نیز همین بخش های فرهنگی حامیان مالی کار محسوب می شوند. این بخش ها کاملا غیر دولتی هستند که برای مثال می توان به یکی از سالن های برگزاری کنسرت در آلمان اشاره کرد.
 

ساجدی در پایان تأکید کرد: بخش هایی از کار مانند نوشتن برخی از تک آهنگ ها، یا بخش های مربوط به سازهای کوبه ای به اتمام رسیده و در حال حاضر به صورت مداوم مشغول کار بر روی این اثر هستم تا در کوتاه ترین مدت ممکن کار ساختن آن به پایان برسد.

منبع: خبرگزاری سینمای ایران

http://www.qashqaiturk.blogsky.com/1389/03/21/post-91/

انجمن ترختور آزربایجان

http://forum.trakhtorfans.com/

تصاویر تکان‌دهنده از خشک شدن دریاچه ارومیه

 تصاویر تکان‌دهنده از خشک شدن دریاچه ارومیه 

دریاچه‌ای که به شوره‌زار تبدیل می‌شود







توده های نمک



احتمالا، آخرین آرتمیاهای زنده



غروبی غم انگیز



شوره زارهای جدید



سرنوشت ارومیا آرتمیا گونه‌ای منحصر به فرد ار موجودات زنده که اکنون مرده‌اند

























 

http://www.arkqalasi.blogsky.com/1389/03/20/post-237/

یک خانم اولین کارت هواداری تراختور را دریافت کرد

یک خانم اولین کارت هواداری تراختور را دریافت کرد

یک خانم اولین نفری است که کارت هواداری باشگاه تراکتورسازی را دریافت کرد.
باشگاه تراکتورسازی از مدتی قبل اعلام کرده بود قصد دارد با گرفتن حق عضویت از هواداران برای آنها کارت هواداری صادر کند. این اتفاق رخ داد و اولین کارت هواداری این باشگاه به یک خانم رسید.  این کارت هواداری دارای مزایایی است. تاکنون 590 نفر با پرداخت 30 هزار تومان به عضویت کارت هواداری باشگاه درآمده اند. 
دارنده کارت می تواند از فروشگاه های طرف قرارداد باشگاه با تخفیف ویژه خرید کند. همچنین دارندگان این کارت به قید قرعه می توانند در مراسم های مختلف باشگاه حضور داشته باشند. این افراد از تخفیف ویژه در خرید بلیت های هواپیما و تورهای سیاحتی داخلی و خارجی برخوردار خواهند بود و تحت پوشش بیمه حوادث قرار خواهند گرفت.  دارنده این کارت مزیایی دیگری هم خواهد داشت که به هنگام عضویت به او گفته می شود.

http://traktorfans.blogfa.com/post-369.aspx

عکس هایی از نمایشگاه صنایع دستی قشقایی دانشجویان دانشگاه شیراز:

واری قشقایی اوشاق لارینا یورولمایانگز دئیرم کی بو ایمتاحانلار ایچینده هر نه اللریندن گلمیشدی گ‌‌ؤرمیشدیلر



عکس هایی از نمایشگاه صنایع دستی قشقایی دانشجویان دانشگاه شیراز:

















قایناق: http://qashqaitribe.blogsky.com/1389/03/11/post-23/

وبلاگ قشقایی ها

وبلاگ قشقایی ها

http://torkghashghayee.blogfa.com/

طاقانک(شهر قشقایی)در یک نگاه

طاقانک در یک نگاه

طاقانک در بخش مرکزی شهرستان شهرکرد ودرفاصله 12 کیلومتری آن به سمت غرب واقع است بر اساس آمار سال1385 جمعیت ساکن در این شهر 5504 نفر بوده است . زبان مردم این شهر ترکی قشقایی است.

---

به دلیل توضیحات دوستان این مطلب ویرایش شد.

یئنی بیر قشقایی وئبلاگی

یئنی بیر قشقایی وئبلاگی

http://ghashghae.blogfa.com/

درددل های یک ترک قشقایی

جشنواره موسیقی زاگرس نشینان در بروجن برگزار می‌شود

جشنواره موسیقی زاگرس نشینان در بروجن برگزار می‌شود

سومین جشنواره موسیقی نواحی زاگرس نشین با حضور 14 گروه و 28 تکنواز در روزهای 15،14 و 16 مرداد در شهرستان بروجن برگزار خواهد شد

جعفرپور، رئیس انجمن موسیقی شهر کرد ضمن اعلام این خبر گفت:

عطا جنگوک، محمد علی کیانی نژاد، محمد ملک مسعودی و اردشیر کامکار داوری این جشنواره را بر عهده دارند.

از سوی دیگر جلیل، دبیر جشنواره استان‌های زاگرس نشین شرکت کننده را  لرستان، ایلام، اصفهان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و کهکیلویه و بویر احمد اعلام کرد وگفت: همچنین چهار استان تهران، مرکزی، سیستان و بلوچستان و بوشهر نیز به عنوان میهمان قرار است موسیقی مناطق زاگرس نشین را اجرا کنند.

به گفته جلیل کلیت برنامه در بخش مسابقه طراحی شده است که با داوری داورانی شاخص برگزیدگان معرفی می‌شوند.

به گزارش همشهری‌آنلاین استان چهارمحال و بختیاری به لحاظ ترکیب جمعیتی از سه قوم بختیاری، فارس و ترک قشقایی تشکیل شده و موسیقی‌آن چند فرهنگی است و به طور طبیعی نغمه‌های مشترکی با موسیقی لرستان، بخش هایی از اصفهان، کهکیلویه و بویر احمد، خوزستان و فارس دارد. سازهای اصلی موسیقی محلی این استان، سرنا، کرنا، دهل، نی لبی و کمانچه محلی هستند.

---

نظر یک دوست قشقایی:

سلام دوست گرامی خسته نباشی
هر ساله ما در این جشنواره شرکت می کنیم ولی با نا داوری های این عزیزان که اکثرا بختیاری هستند  ما در رده های ۳ تا ۴ قرار گرفتیم
همین آقای جعفر پور و بقیه دوستان که اسمشون رو آوردید همشون بختیاری هستند و هیچ موقع به قشقایی رای ندادند