حریم محرم در چهارمحال وبختیاری شهرکرد-

حریم محرم در چهارمحال وبختیاری شهرکرد-آیین های عزاداری در چهارمحال وبختیاری هر ساله پرشور تر از گذشته با حضور خیل جوانان و میدان داری پیران در نقاط مختلف این استان برگزار می شود.

همه ساله با آغاز ماه محرم و صفر، استان چهارمحال وبختیاری شاهد برپایی مراسم و آیین های ویژه ای است که در شهرهای مختلف برگزار می شود.
در این آیین ها در روزهای اول ماه محرم مردم با پوشیدن لباس سیاه تبرک شده که از عتبات عالیات یا مشهد به عنوان سوغات آورده شده و یا در امامزادگان استان متبرک شده اند اقدام به برپایی هیاتها و دسته های عزاداری سینه زنی، زنجیرزنی و پخت و توزیع نذری در محله های مختلف اقدام می کنند.
تعزیه خوانی که از زمان های قدیم در استان مرسوم بوده هنوز در برخی از نقاط استان بویژه به صورت خاص در شهر"طاقانک" اجرا می شود.
گروه های شبیه خوان و تعزیه خوان استان هر روز در دهه اول این ماه با حضور در تکایا و حسینیه ها و برپایی تعزیه امام حسین(ع)، حر، ابوالفضل عباس، ظهرعاشورا، و اسارت زینب(س) مصیبت این روزها را برای مردم بازگو می کنند.
گردانندگان علم و علامت و کتل در روزهای هفتم و هشتم در کوچه و محله های برخی مناطق شهرستان شهرکرد توام با جمع آوری آرد و نذورات مردم از دیگر ایین های این دیار است.
در این روزها مردان با حضور در کنار حسینیه ها و گلزار شهدا به یاد زندگی امام حسین (ع) و قیام عاشورا خیمه های سفید و سبز را برپا و به یاد آنها روزه خوانی می کنند.
در آیین روز عاشورا عزاداران حسینی به یاد قافله خاندان آل عبا،در صحرای کربلا با راه انداختن کاروان، اقدام به آتش کشیدن نمادین خیمه های برافراشته می کنند.
همچنین گروهی به صورت نمادین به عنوان اسرای کربلا در کنار این خیمه های در حالت سوختن ، جمع می شوند عزاداری و شیون و ماتم می کنند.
آیین سنتی "چک چکو " نیز در برخی نقاط استان برگزار می شود که در این روز مردم با زدن سنگ و چوبهای صیقل داده شده آیین سنگ زنی را برگزار می کنند.
شب تاسوعای حسینی در بین برخی از ساکنان چهارمحال وبختیاری به شب" چوب و دهل " معروف است و روز عاشورا را روز " تیغ " می نامند و آیین های ویژه تاسوعا و عاشورا در نقاط مختلف چهارمحال و بختیاری در اصل یکی است، ولی تفاوتهای نیز در اجرا با یکدیگر دارد.
جوانان بیشتر در هیاتهای عزاداری به زنجیرزنی می پردازند و بزرگسالان نیز در این استان در آیین های سینه زنی شرکت می کنند.
در برخی از روستاها و شهرهای حاشیه زاینده رود و بیشتر در بین آنهایی که با گویش ترکی صحبت می کنند، عزاداران زنجیر سه ضرب می زنند.
مداحان با دو گویش فارسی رایج و ترکی قشقایی مداحی می کنند و طبالان و سنج زنان نیز ریتم عزایشان سه ضربی است.
در برخی از این هیاتهای عزاداری امام حسین (ع) درمناطق ترک نشین استان، نیز زنجیرزنی و مداحی به صورت تک زنجیر و پنج ضرب و هفت ضرب نیز وجود دارد ، که این شیوه در بین جوانان کمی کمرنگ تر شده است.
همچنین در شهرکرد نیز در هیاتهای عزاداری، زنجیرزنی به صورت جفت و تک ضربی است و مداحان و طبالان نیز ضربه های را هماهنگ با زنجیرزنی، سنگین و تک می زنند.
در این دسته های عزاداری که در ستون سه و دو ستون موازی در خیابان حرکت می کنند، نیز بزرگان هیاتها در رده نخست ستون ها قرار می گیرند و به هنگام " دم دادن " و جواب نوحه خوانها ، زنجیرزنی تک ضرب خواهد شد.
عزاداران در شهرکرد ابتدا برای حضور مردم و گرم شدن مجالس عزاداری اقدام به برپایی آیین های سینه زنی که به صورت جفت و با دودست انجام می شود، می کنند و پس ازآن دسته های رنجیززن راه می افتند، که پایان این عزداری بل به صورت سه ضرب و زن به صورت تک و جفتی انجام می شود و عزداران دعای شفا و قبولی سورگورای را از خداوند طلب می کنند.
" علامت گردانی" یا به لجهه محلی" علومت " و بستن حمایل های علامت گردانی به رسم دیرین و براساس پاسداشت علمدار دشت کربلا در بین جوانان شهرهای شهرکرد ، فرخشهر، کیان و دیگر شهرهای شهرستان شهرکرد جایگاه خاص خود را دارد.
در این برنامه نیز بزرگان دسته های عزاداری علامتهای سیزده فنره را بلند می کنند و جوانان و تازه کارها نیز اقدام به بلند کردن و گردانند علامتهای هفت فنره یا پنج فنره می کنند و کسانی که می خواهند علامت سیزده فنره را بلندکنندگان باید یکی از بزرگان و پیشکسوتان علامت گردان ، معرف او به سردسته علامت گردانها باشد و یا بزرگ علامت گردانها،حمایل او را بسته باشد.
همچنین علامتها در پیشاپیش دسته های عزاداری حرکت می کنند و بزرگ علامت گردانهای هیات، در چهارراه و یا یکی از میدانهای شلوغ شهرها،با تعظیم دادن علامت اقدام به " سلام " به دیگر عزاداران می کند.
در شهر نافچ شهرستان شهرکرد نیز که به شهر "حسینیه ها" چهارمحال و بختیاری معروف است ، آیین های سینه زنی به صورت چرخشی و مدور سه ضربی انجام می گیرد.
همچنین در مناطق دیگر استان نظیر شهرستان فارسان نیز آیین های سینه زنی در بین جوانان به صورت "واحد " و یا سینه زنی" خرمشهری " برگزار می شود.
در این بین عزاداران شهرستان فارسان با حضور در حسینیه ها و تکایا شبها اقدام به سینه زنی تک ضرب به صورت چرخشی و مدور می کنند و در روز تاسوعا و عاشورا نیز در آیینهای زنجیرزنی که به صورت تک ضرب و تک زنجیر است، شرکت می کنند.
در برخی از دسته های عزاداری نیز نوازندگان" سرنا" و دهل " با نواختن ساز چپ و نوای عزا، پیشاپیش عزداران حرکت می کنند و برخی از عزاداری ها نیز با حرکت دادن نمادین کاروان اسرای کربلا همراه است.
شهر " طاقانک " در روز عاشورا و شب تاسوعا نیز شاهد خیمه سوزی است و پس از آتش کشیده شدن خیمه ها، مردم برای تبرک، قسمتی از این خیمه های سوخته را همراه خود می برند.
همچنین در این شهر برهم زدن چوب های کوچک "چک چکو" نیز متداول است و این آیین نیز مانند سنج به صورت پنج ضربی و هفت ضرب صورت می گیرد.
در شهر" بن " نیز عزاداران علامتهای چوبی هیاتها را به مدت یک شب در آب گرداب بن می گذارند و در روز تاسوعا و عاشورا ،به حرکت دادن آنها که به صورت تنه درخت ارتفاع دار و با پارچه های سیاه پوشانده شده،اقدام می کنند. همچنین هیات خوزستانی ها مقیم شهرکرد نیز در شبهای دهه نخست محرم آیین های سینه زنی واحد و چرخشی را برگزار و در روز تاسوعا و عاشورا دسته های سنج و دما زن را راه اندازی می کند.
اما آنچه در همه شهرها و روستاها به صورت یکسان انجام می شود،"حسینیه" و" عباسیه " شدن خانه های مردم در روز تاسوعا و عاشوراست.
در این آیین، بنا بر نذر خانواده ها، اهالی کوچه ها با سیاه پوش کردن سر در منازل و اماکن اقدام به برگزاری آیین های روضه خوانی، مقتل و سلام، تعزیه و برپایی زیارت عاشورا می کنند.
همچنین کسانی که تمکن مالی بیشتری دارند سفره ابوالفضل " پهن می کنند و به اطعام عزاداران می پردازند.
این شهروندان با فراخواندن بزرگان فامیل و قوم خود، اقدام به پخت نذری های گوناگون و تقسیم آن در بین همسایگان و عزاداران در مساجد، تکایا، امامزده ها و حیسینه ها می کنند.
مردم چهارمحال و بختیاری در پایان عزاداری خود در روز عاشورا، شب هنگام با حضور در گلزار شهدا و امامزادگان با بر افروختن شمع آیین "شام غربیان" برگزار و با دهه نخست محرم وداع می کنند.
به گزارش ایرنا ، استان چهارمحال و بختیاری بیش از 26 شهر، 990 روستا و 850 هزار نفر جمعیت دارد و در روزهای تاسوعا و عاشورا غرق ماتم و عزا می شود.
برخی آیین های سوگواری و آداب و رسوم این خطه از 120 سال پیش در چهارمحال و بختیاری مرسوم است.
آیینهای عزاداری توسط 735 هیات مذهبی، 114 گروه تعزیه و در 700 مسجد و اماکن متبرکه چهارمحال و بختیاری در حال برگزاری است.
گزارش از محمود رییسی

http://www.irna.ir/View/FullStory/?NewsId=847779&IdZone=42

http://www.qashqaiturk.blogsky.com/