ییلاق و قشلاق ، راهی که به سختی طی می شود

عشایر براساس فصول سال و نیازهای زندگی شان براساس رسومی که در زمان های قدیم متداول بوده میان ییلاق و قشلاق حرکتی دائمی دارند .

به گزارش واحد مرکزی خبر ، هم اکنون عشایر با 212 هزار خانوار ، یک میلیون و200 هزارنفر از جمعیت کشور را تشکیل می دهند که در استان های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی ، لرستان ، اردبیل ، چهارمحال و بختیاری ، ایلام، خراسان جنوبی خوزستان ، سمنان ، کهگیلویه و بویراحمد ، کرمان ، کرمانشاه ، گلستان و فارس پراکنده اند .

عشایر فارس هم از سه ایل قشقایی ، خمسه ، لر ممسنی و هشت طایفه مستقل شامل 360 تیره تشکیل شده است .

به گفته حسن حبیبـی مدیرکل امـورعشایر قشقایی فارس، جمعیت عشایر قشقایی استان بیش از 180 هزار نفر است که 14 درصد از جمعیت عشایر کشور و پنج درصد از جمعیت استان را بخود اختصاص داده اند .

عشایر فارس سالانه 2 بار کوچ می کنند ؛ کوچ بهاره از اواسط فروردین و کوچ پاییزه از اواسط شهریور آغاز می شود ؛ طول مسافت بلندترین کوچ عشایر قشقایی 900 کیلومتر و کوتاه ترین مسیر آن 25 کیلومتر است .

عشایرفارس درفصل ییلاقی درنواحی شمال استان در شهرستان های آباده ، اقلید ، بوانات ، سپیدان ، خرم بید پاسارگاد ، مرودشت و در فصل قشلاقی در شهرستان های داراب ، زرین دشت ، فسا ، جهرم ، استهبان ، نی ریز قیروکارزین ، لامرد ، خنج ، مهر ، لارستان ، فیروزآباد ، فراشبند ، کوار ، کازرون و ممسنی پراکنده اند .

مدیرکل امورعشایرفارس، می گوید: به منظور تأمین خوراک دام عشایر قشقایی استان حدود 6 میلیون هکتار از عرصه مرتعـی فارس در اختیـار آنهاست که بیش از سـه میلیـون و نیـم رأس دام را به شیوه سنتی نگهداری می کنند .

عشایر استان به عنوان تأمین کننده بخشی از نیازهای دامی و حتی کشـاورزی جایگاه ویـژه ای دارنـد که از جمله آن می توان به تولید گوشت ، محصولات لبنی ، پشم و صنایع دستی مانند گلیم ، جاجیم و گبـه اشـاره کرد .

هم اکنون عشایر ایران 20 درصد مواد پروتئینی و سایر فرآورده های دامی و 35 درصد صنایع دستـی کشور را تولید می کنند ؛عشایر قشقایی فارس هم با بیش از16 هزار تن گوشت قرمز بیش از 14 درصد از کل گوشت عشایر کشـور و 30 درصـد گوشت فارس را تولید می کنند ، همچنین سالانه بیش از 50 هزار تن لبنیات و بیش از 2 هزار تن پشم و مو را تولید می کنند ؛

علاوه بر این می توان بر تولید بیش از 97 هزار تن گندم آبی ، 10 هزار تن گندم دیم ، 24 هزار تن جو دیم و بیش از 57 هزار مترمربع صنایع دستی اشاره کرد .

با این همـه عشایر قشقایی استـان در مسیر کوچ با تحمل سختی های فراوان هر ساله خسارت های زیادی را متحمـل می شوند .

فقر مراتع ، دست یافتن روستائیان به مراتع و محدوده های عشایر قشقاییی، جلوگیری روستائیان از استفادهعشایر قشقایی از مراتع میان بند ( مراتع حدفاصل مراتع ییلاقی و قشلاقی )، حوادث و سوانح طبیعی ازجمله خشکسالی و سیل و تصادفات جاده ای حین کوچ از مشکلاتی اند که عشایر قشقایی در کوچ با آن روبرواند .

ارچی مرادی ازعشایر قشقایی ایل قشقایی تیره قره گزلو درخصـوص مشکلاتش حین کوچ می گوید : تبدیل راه های عبور ایل به جاده های اصلی موجب شد ، مجبور شویم از آزادراه ها و یا مسیرهای سخت گذر عبور کنیم که در این گذر از مسیرها علاوه بر اینکه جان خودمان به خطر می افتد دام هایمان هم تلف می شوند .

علی قلی حمزوی معاون فرماندار سمیـرم اصفهان که شهرشـان میزبان عشایر قشقایی استـان فارس است گفـت : گسترش شهرسازی و واگذاری مسیرهای عبور ایل به بخش های صنعتی و کشاورزی موجب مسدودشدن محل های عبور ایل یا همان ایل راه ها شده است .

این مسأله موجب شده است عشایر قشقایی مجبور شوند جاده ها را برای عبورخود انتخاب کنند ویا به سراغ مسیرهای دیگر که بیشتر سخت گذر است ، بروند .

به گفته گرامی مدیر روابط عمومی امورعشایر استان فارس پارسال براثر بارش برف و باران در مسیـر ییلاق و قشلاق و میان بندهای شمالی استان فارس بیش از 700 منزل عشایر قشقایی خسارت دید و بیش از هفت هزار و 500رأس دام هم تلف شد ؛ ابتـدای امسـال هم بیش از 200 رأس دام براثر برخورد با قطار شیراز ـ اصفهان تلف شد .

مدیرکل امورعشایراستان هم درخصوص مشکلات عبورومرورعشایر قشقایی استان فارس گفت : با توسعه شهرنشینی بیشتر ایل راه ها مسدود شده است که از جمله آن می توان به مسیرهای کازرون، دشت ارژن، فیروزآباد و فسا اشاره کرد .

او افزود : هم اکنون راه های فرعی برای کوچ ایل درنظر گرفته شده است که نقشه برداری ازاین راه هــا آغاز شده و امیدواریم بتوانیم این مسیرها را احیاء کنیم .

حبیبی گفت : با توجه به آسیب پذیر بودن زندگی عشایر قشقایی بیمه آنان ضروری به نظر می رسد که در این خصوص اقداماتی ازجمله بیمه عمر ، بیمه زندگیعشایر قشقایی انجام شده است کهعشایر قشقایی می توانند با پرداخت مبلـغ ناچیزی خود ، دام ها و چادرشان را بیمه کنند .

وی معتقداست اسکان عشایر قشقایی بهترین راه برای کاهش خسارت های واردشده به عشایر قشقایی وافزایش ظرفیت تولیدی این قشر است .

حمزوی معاون فرماندارسمیرم استان اصفهان هم معتقداست برای اینکه مشکلات کوچ کاهش یابد وزمان کوچ به وضع مطلوب برسد و خدمت رسانی به عشایر قشقایی سریع ومنظم شود ، هماهنگی میان استان های همجوار کوچرو مانند فارس ، بوشهر ، کهگیلویه و بویراحمد و اصفهان ضروری است .

وی همچنین ازدیاد اطراق گاه ها در مسیر کوچ ، ایجاد پایگاه های مشخص برای عبور ایل و اعـلام زمان کوچ به آنان را از راه هایی می داند که می توان از مشکلات عبورعشایر قشقایی کاست .