گزارشی از نمایشگاه اقوام ایرانی - تهران

نمایشگاهی در پارک دانشجو در کنار چهار راه ولی عصر بر پا شده بود که در آن ایل قشقایی با سیاه چادر در کنار دیگر ایلات ایران از جمله ترکمن ها، بختیاری ها، لرها و کرد ها شرکت کرده بودند. با کسب اطلاع از طریق دوستان ما هم برای سر زدن به سیاه چادرمان به آنجا رفتیم. در کنار آن نمایش کرد ها جلب توجه می کرد که از آن لذت بردم. بعد از آن به چادر ترکمن ها رفتیم، با اینکه زبان ترکمنی یکی از لهجه های ترکی است نتوانستیم به ترکی ارتباط برقرار کنیم هر چند با کمی سعی این کار ممکن است. درون چادرشان گرم بود به طوری که پرسیدیم آیا این چادر تابستان هم هست گفتند بله چون در ترکمن صحرا همیشه باد می وزد درون چادر خنک می شود. باز به سیاه چادر برگشتیم در آنجا دوستان زحمت کشیده بودند انواع نمود های فرهنگی ایلمان از جمله گردن بند های میخک، ملهو، گلیم و غذاهایی مثل ماستافا و یوخا چؤرگ را نیز داشتند. نان دیگری هم پخته بودند که کوچک و روغنی بود شاید تاپی بود متأسفانه نپرسیدم که دقیقاً بدانم. با دوستان آشنا می شدیم که صدای ساز و دهلی بلند شد، گفتند گروهی با کلاه ما، لری می خوانند. همانطور که می دانید این کلاه مختص ما قشقایی هاست و هیچ کس جز ما حق ندارد آن را به سر بگذارد. برای اعتراض رفتیم، با اشاره به کسانی که روی سن برنامه اجرا می کردند گفتیم که کلاهشان را بردارند، با مسئولان برنامه صحبت کردیم ولی آنها درکی از این مسأله مهم نداشتند. بالاخره به آنها حالی کردیم که این کلاه ماست، متعلق به ماست و کسی به هیچ وجه حق استفاده از آن را ندارد. قرار شد خانم نادریان که در سیاه چادر بودند مسئله را به مسئولان بالاتر به صورت کتبی گزارش دهند.

 به کسانی که به نمایشگاه شهید بهشتی آمده اند باید بگویم که این سیاه چادر و اعضای آن همانها بودند که در آنجا هم شرکت کرده بودند. یک خانواده از طایفه دره شوری که در سمیرم هم مرکز صنایع دستی و گردشگری دائر کرده اند. این زحمات از چند جهت قابل تقدیر است یکی اینکه فرهنگ مادی و معنوی ما را می شناساند، حفظ می کند و از طرف دیگر اینکه از پتانسیل های فرهنگ مادی و گردشگری ایلمان به نفع مردم خودمان استفاده می کنیم. با الهام از کار این دوستان، کسان دیگری که علاقه مندند و سر رشته دارند می توانند کار های این چنینی را به نفع فرهنگ و اقتصاد ایلمان انجام دهند ضمن اینکه این کار مانع ورود دیگرانی به این زمینه ها خواهد شد که حقی بر آن ندارند، علاوه بر آنکه این کارها زحمات مختص خود را دارند ولی به هر حال باید چرخه ای بین فرهنگ و اقتصاد خودمان شوند و چرخ زندگی ایلمان را به گردش در آورند. باز بر گردم به اینکه کلاهمان را دزدیده بودند، جالب این بود که یک لر هم در آنجا اعتراض می کرد که آوازشان هم لری نبود. یعنی این گروه از هر چه خوششان آمده بوده ترکیبی درست کرده بودند و به خیال خودشان نمایش جالبی ارائه می دادند. این گروه چنانکه من فهمیدم از فارس های شیراز بودند، ما تا حدی صدایمان را بلند کردیم ولی مهمتر از آن این است که نتیجه بگیریم و این بی شرمی ها تکرار نشود. یا مجرایی برای نتیجه گیری وجود دارد یا باید مجرایی به وجود بیاوریم. باید همه بدانند که این مسائل برای ما مهم و حیاتی است.  

این مسئله به دو دلیل ممکن است اتفاق افتاده باشد یکی اینکه در این نمایشگاه گروه نوازندگان قشقایی شرکت نکرده بود، خانم نادریان در سیاه چادر می گفت که به هر گروه کردی بگویی بیا نمایش اجرا کن همینطور بدون هیچ چشم داشتی خواهد آمد ولی به نوازنده های ما که می گویی بدون پول نمی آیند، این موضوع نشان دهندۀ اهمیت ندادن ما به این مسئله مهم است، همه چیز که به خاطر پول نیست، ملتی زنده خواهد ماند که علاوه بر اینکه به زندگی فردی خود می رسند اندکی هم در راه مردم خود از خود گذشتگی بکنند. حال اگر فرض کنیم نوازنده های ما نیاز به پول داشته باشند، چرا در ایل ما که بعضی ها واقعاً دارند اندک حمایتی نمی کنند تا گروه نوازنده های ما هم ظاهر شوند و ضمن نمایش قسمتی از فرهنگمان راه را بر سوء استفادۀ دیگران ببندند. پول اگر برای حفظ غرور ملی نباشد پس کی به کار خواهد آمد. این یک تقاضا نیست، این وظیفۀ قشقایی هایی است که می توانند، باید حمایت کنند. دلیل دیگر این است که ما ارزش نمادین دارایی های خود را نمی دانیم و از کنار این موارد راحت می گذاریم و بینش بسیار بازی که ما داریم باعث سوء برداشت و سوء استفادۀ دیگران می شود و عرصه برای خودمان تنگ می شود که در این راه به صورت مصنوعی هم که شده برخورد ما باید با همان تنگ نظری باشد که دیگران دارند تا بدانند که "یاغ یوغورتداندیر". اگر این گونه عمل نکنیم قربانی بینش بسیار باز خود خواهیم شد که طی هفت هزار و پانصد سال تاریخ به آن رسیده ایم. 

در مورد کلاه بالاخره ما باید آن را به نام خود به ثبت برسانیم نه مثل گلیم، گبه بشود که به نام کلی ایران در یونسکو به ثبت رسید ولی به هر حال عاقلان دانند که هیچ ایرانی به جزء قشقایی ها نه این قالی ها را خواهند بافت نه این گلیم ها را و نه حتی گبه ها را، اگر هم ببافند از چند فرسخی مشخص است که این، آن نیست. در نتیجه گیری این مقاله باید بگویم که با چشم باز و حساس به اطراف خود نگاه کنیم و نگذاریم که جلوی چشممان ارزش های مادی و معنوی مان را دیگران به نام و کام خودشان ببرند اول اینکه آگاه باشیم از آنچه که داریم و بدانیم که باید به نام و کام خودمان باشد یعنی استفادۀ مادی و معنوی آن برای خودمان است. به همین دلیل من از کسانی که درس می خوانند دعوت می کنم که تخصصشان را در جهت اعتلای نام و کام خودمان به کار ببرند. در پایان به موضوع دیگری می پردازم. در میدان امام حسین یک قالی دیدم که با طرح ها و نقشه های قشقایی و آن هم کشکولی بافته شده بود. خود من اصل آن را که بافت پنجاه شصت سال پیش هست، دارم. از فروشند پرسیدم که این دست باف است، گفت نه، نقشۀ آن دست باف است ولی با ماشین بافته شده است. این قالی ها را "آریایی" نامگداری کرده بودند، فروشنده گفت از کاشان و بلژیک می آیند. این هم یک مورد دیگر از دزدی در روز روشن، ارزش های ما به نام و کام دیگران. تنها آگاهی ما، متحد بودن و کوشش ما خواهد بود که اصل این قضایا را به دست آوریم و دست این دلال صفتان سودجو را کوتاه کنیم و منافع مادی و معنوی حاصله را صرف ارتقاء ایلمان بکنیم.

By: Dariush narrei

http://qashqaee.blogfa.com/post-178.aspx