سازی فراموش شده به نام چگور قشقایی

به گزارشجوان امروز به نقل از پایگاه اطلاع رسانی موسیقی ایران، در این نشست که از ساعت 45/10 در سالن جلیل شهناز خانه هنرمندان آغاز شد امید سهرابی به عنوان کارشناس و نصرت الله زرگری به عنوان نوازنده چگور به روی سن رفتند.

در ابتدای این نشست سهرابی با تاکید بر موضوع پژوهش های خود در مورد ساز چگور قشقایی گفت: ساز چگور در نواحی مختلف ترک زبان ایران اجرا می شده که از آن جمله می توان به آذربایجان، زنجان، ترک زبانان بخش های مرکزی ایران، اراک، شیراز، همدان و خوانسار اشاره کرد.
وی همچنین در مورد برخی اسناد تاریخی به جای مانده از این ساز گفت: من نمونه ای تصویری از ساز چگور را که مربوط به دوره قاجار می شود، پیدا کرده ام که در آن معین الممالک، آقا حسین قلی، باقر خان کمانچه کش و عاشق محمد چگورزن در این تصویر دیده می شوند. در اسناد مربوط بوط به دوره صفویه نیز در برخی نقاط اسم چگور دیده می شود.
این پژوهشگر در ادامه تصریح کرد: در مناطق ترک نشین شهسون بختیاری و افشار منطقه کرمان از نوعی ساز کمانی شبیه به کمانچه استفاده می شود که به آن چگور گفته می شود. یکی از دو فرضی که طی پژوهش های سال های اخیر به آن رسیده بودم این بود که احتمالا چگور سازی کمانی بوده است. در واقع فرض ما بر این بود که احتمالا این ساز در گذشته های دور کمانی بوده و ما به اشتباه به دنبال سازی کمانی با نام چگور می گردیم.
امیر سهرابی همچنین افزود: پراکنگی ترک زبانانی که از چگور استفاده می کرده اند تا شهریار نیز می رسد و جالب اینکه در اطراف شهریار روستایی با نام قشلاق زرگرها وجود دارد که در آن طایفه رزگرها زندگی می کنند؛ و این طایفه ساز چگور را می نوازند. ما در این نشست از نصرت الله زرگر که نوازنده چگور است، دعوت کرده ایم تا درباره این ساز و جایگاه آن در بین زرگرها توضیح دهند.
نصرت الله زرگر در ادامه این نشست در مورد خود و جایگاه چگور در موسیقی زرگرها گفت: حدود 600 سال قبل مهاجرانی از امپراطوری عثمانی که به آن آنتولی می گفتند به سمت ایران سرازیر شدند و بعدها در شکل گیری حکومت صفویه نیز نقش داشتند. ما زرگرها احتمالا جزء این مهاجران بوده ایم.
وی افزود: زرگرها زبانی مستقل با نام زرگری دارند که ما خودمان به آن رومانی می گوییم. در تصور عامه مردم نوعی از زبان من در آوردی که در آن به هر واژه ای حرف«ز» را اضافه می کنند، وجود دارد؛ اما در واقعیت اینطور نیست و زبان زرگر یا رومانی چیزی غیر از تصور عامه مردم است.
زرگر در ادامه تصریح کرد: زرگرها موسیقی مخصوص به خود را نیز دارند و سازی با عنوان«جوره» ساز اصلی آنها محسوب می شود. جوره ساز کوچکی با 7 سیم است که کوک آن تقریبا مانند کوک چگور است و آن را هم با آواز ترکی و هم با آواز زرگری اجرا می کنند.
سهرابی در این بخش به ارائه توضیحی در مورد زبان زرگری پرداخت و گفت: زرگری نوعی زبان لترا نیست. لترا به زبانی اطلاق می شود که اصطلاحا به صورت زبان مخفی یا من درآوردی کاربرد پیدا می کند. زرگری چنین زبانی نیست و قواعد دستوری خاص خود را دارد.
زرگر در ادامه گفت: در حال حاضر نوازنده هایی نداریم که اشعاری به ترکی از شاعر معرف محزون را اجرا کنند اما من به خاطر دارم که پدربزرگان ما آثاری را با اشعار محزون اجرا می کردند. وقتی از پدرم در این مورد سئوال کردم پاسخ داد در گذشته های دور من مراوداتی با شیراز و با قشقایی ها داشتم که طی آن برخی اشعار و قطعات ما در آنجا و برخی از آثار و موسیقی آنها در بین ما وراج پیدا کرد.
سهرابی نیز در بخش دیگری از این نشست گفت: انچه در موسیقی زرگری اجرا می شود مستقل از رپرتوار موسیقی استان مرکزی نیست. من برای درک بهتر این مطلب نمونه ای از اجراهای موسی خان زرگری را که حدود 2 دهه قبل درگذشته برای حاضران پخش می کنم. موسی خان در اجرایش از ملودی های قشقایی استفاده نکرده است اما در تزئینات موسیقی خود از تزئیناتی که در موسیقی قشقایی وجود دارد بهره گرفته است.
این پژوهشگر همچنین در مورد فرض دوم خود برای ای پژوهش ها گفت: فرض دیگر این است که اگر زرگرها از قشقایی ها بوده باشند و در طول تاریخ نیز این موضوع قابل اثبات است ساز چگور همراه با کوچ آنها به سمت شهریار، به این منطقه آمده است. از این رو است که امروزه با وجود اینکه ساز چگور در خانه های قشقایی یافت نمی شود اما در کنج خانه زرگرها می توان آن را یافت.

در بخش پایانی این نشست نصرت الله زرگر به اجرای قطعاتی از جمله«نغمه زرگری»، «شهریاری» و «ترکمن شهریاری» همراه با ساز چگور پرداخت

برچسب‌ها: سازی فراموش شده به نام چگور قشقایی

 http://elkamez.blogfa.com/post-220.aspx